Zijn zonnepanelen nog wel een goede investering?

Wat is dat toch met zonnepanelen? Tot voor kort leken zonnepanelen zo’n goede investering. Relatief snel terugverdiend én met veel panelen leverde het nog lekker geld op ook. Maar nu hoor je steeds vaker berichten over extra heffingen op zonnepanelen of lagere terugleververgoedingen.

Daardoor lijken zonnepanelen minder aantrekkelijk te worden. Of moeten we misschien op een andere manier naar zonnepanelen gaan kijken? Ja, wat ons betreft is dat laatste zeker verstandig!

Grote groei groene stroom

In de afgelopen zes jaar is de hoeveelheid geproduceerde groene stroom verdrievoudigd. Dat komt vooral door de enorme groei van het aantal zonnepanelen. In de vorm van zonneparken, maar juist ook op de daken van huizen en bedrijven. In de coronaperiode werd massaal geïnvesteerd in zonnepanelen.

Omdat mensen geld en tijd over hadden, maar ook omdat de energieprijzen hard stegen. Velen waren op zoek naar mogelijkheden om de energienota te verlagen. Het percentage klanten met zonnepanelen bij DELTA Energie steeg tussen 1 januari 2022 en 1 juli 2023 met 11 procent!

Enorme pieken in aanbod groene stroom

‘Dat is dan toch positief?’ Voor de verduurzaming wel! Hoe meer groene stroom, hoe minder afhankelijk we worden van fossiele brandstoffen. Maar toch is er een probleem met zonnepanelen. Zéker als het aantal zo enorm groeit als in de afgelopen jaren. Zonnepanelen produceren namelijk enorme pieken aan stroom.

Als de zon hoog aan de hemel staat, wordt heel veel stroom geproduceerd en aan het stroomnet geleverd. ’s Nachts en als het bewolkt is, vrijwel niets. En stroom werkt op de vrije markt precies hetzelfde als ieder ander product: als er heel veel aanbod is, keldert de prijs.

Negatieve stroomprijzen

Dat is precies wat de prijs van groene stroom doet op die piekmomenten. Energieleveranciers bieden de door zonnepanelen opgewekte stroom aan op de stroommarkt. Maar omdat het aanbod op piekmomenten zo enorm is, zijn de prijzen zelfs vaak negatief: energieleveranciers moeten op die piekmomenten betalen voor de stroom die ze aan het stroomnet leveren, terwijl de klanten wél een positieve vergoeding voor die stroom krijgen.

Dat zorgt voor hoge kosten bij de energieleveranciers. Die kosten worden nu verrekend in de leveringsprijs die een klant voor zijn stroom betaalt. Iedere klant, óók die zonder zonnepanelen, betaalt die kosten.

Eerlijker

Klanten zonder zonnepanelen die op moeten draaien voor kosten die veroorzaakt worden door klanten mét zonnepanelen. Dat kan eerlijker. Energieleveranciers zoeken naar manieren om dit probleem op een goede manier op te lossen. In augustus van dit jaar voerde één energieleverancier een vaste toeslag in voor alle klanten met zonnepanelen. De meeste andere energieleveranciers zetten die stap op dit moment nog niet en kijken breder naar mogelijke oplossingen.

Bij alle energieleveranciers is de netto terugleververgoeding (een vergoeding die geldt als je met zonnepanelen op jaarbasis meer stroom aan het net levert dan ervan afneemt) inmiddels losgekoppeld van de leveringsprijs die je voor van het net afgenomen stroom betaalt. De netto terugleververgoeding is daardoor veel meer in lijn komen te liggen met de gemiddelde prijs voor aan het net teruggeleverde zonnestroom.

Terugverdientijd

Het doorberekenen van kosten voor negatieve stroomprijzen aan zonnepaneeleigenaren zal invloed hebben op de terugverdientijd van de zonnepanelen. Hoeveel invloed hangt af van hoe hoog die kosten worden en hoeveel stroom je aan het stroomnet teruglevert.

Meer is al bekend over de impact die het afbouwen van de salderingsregeling op terugverdientijd heeft. Die regelt dat op de jaarnota van je energiebedrijf de van het net geleverde stroom (op jaarbasis) wordt weggestreept tegen de stroom die je van het net afneemt (ook op jaarbasis). Zo betaal je geen energiebelastingen en btw over de aan het net teruggeleverde stroom.

Door het afschaffen van de salderingsregeling wordt de terugverdientijd van zonnepanelen circa twee jaar langer. De overheid zegt er alles aan te doen om de terugverdientijd aantrekkelijk te houden. Het afbouwen van de salderingsregeling moet nog definitief gemaakt worden door het kabinet.

Belangrijk om in het achterhoofd te houden: de energieprijzen zijn in de berekening van de terugverdientijd altijd een variabele factor. Hoe hoger de energieprijzen, hoe korter de terugverdientijd. Nog een belangrijke ontwikkeling: de prijzen voor zonnepanelen dalen op dit moment (september 2023) flink. Ook dat maakt de terugverdientijd natuurlijk korter. Een goede adviseur kan op hoofdlijnen voor je uitrekenen hoe lang de terugverdientijd wordt als je nu zonnepanelen aanschaft.

Opwekken en verbruiken op hetzelfde moment

De verwachting is wel dat het aanschaffen van zonnepanelen interessant blijft. Zéker als je die aanschaf ziet als een verduurzaming van je huis of bedrijf. Vaak worden zonnepanelen nu aangeschaft om zoveel mogelijk stroom op te wekken en terug te leveren aan het stroomnet. Die kijk op zonnepanelen is door de negatieve stroomprijzen én de toekomstige afbouw van de salderingsregeling achterhaald.

De uitdaging wordt om zoveel mogelijk van de met zonnepanelen opgewekte stroom direct te verbruiken óf op te slaan. Dat vraagt om aanpassing van gewoontes en om technieken die je helpen om slimmer stroom te verbruiken.

Waar je op moet letten

Wil je ook in de toekomst optimaal gebruik maken van je zonnepanelen dan is het goed om alvast eens na te denken over de volgende zaken.

• Kijk hoe je de stroom die je met zonnepanelen opwekt, ook zo veel mogelijk direct zelf kunt verbruiken. Door bijvoorbeeld overdag de wasmachine, droger en vaatwasser te laten draaien. Laad een elektrische auto overdag op je werk op in plaats van ’s avonds thuis.
• Energiemanagementsystemen voor thuis of op de zaak kunnen je helpen om bepaalde apparaten hun werk te laten doen op momenten dat je zonnepanelen veel stroom opwekken.
• Denk ook eens aan het opslaan van door je zonnepanelen opgewekte stroom. Met een thuisaccu bijvoorbeeld. Je gebruikt de opgeslagen stroom dan op momenten dat je veel stroom nodig hebt.

Heb je nog geen zonnepanelen, maar wil je ze aan gaan schaffen? Als je rekening houdt met een aantal zaken kun je efficiënter van je zonnepanelen gebruik maken. Je beperkt zo het leveren van stroom aan het stroomnet en je verbruikt de opgewekte zonnestroom zoveel mogelijk direct.

• De meeste stroom verbruik je ’s ochtends en aan het einde van de middag/begin van de avond. De zon staat dan in het oosten respectievelijk het westen. Leg op die windrichting dan ook zonnepanelen op je huis en niet op het zuiden.
• Wil je zonnepanelen én een thuisaccu aanschaffen? Dan zijn zonnepanelen op het zuiden juist wél logisch omdat je dan zoveel mogelijk stroom op wilt wekken en opslaan.
• Wil je zonnepanelen op je bedrijfspand leggen? Bekijk dan wanneer je de meeste stroom verbruikt en pas daar de ligging van zonnepanelen op aan. Overweeg ook om de zonnepaneelinstallatie uitschakelbaar te maken in bijvoorbeeld het weekend. Dan verbruiken bedrijven vaak erg weinig stroom en wordt veel stroom direct aan het stroomnet geleverd.
• Leg niet meer zonnepanelen op je dak dan je voor je eigen stroomverbruik nodig hebt. Kijk daarbij wel vooruit: ga je in de komende jaren een warmtepomp of elektrische auto aanschaffen? Hou daar dan rekening mee. Plaats je zonnepanelen zo dat je eenvoudig uit kunt breiden als dat nodig is.

Een andere mindset

Op een andere manier naar zonnepanelen kijken dan we tot nu toe gewend waren. Niet: ‘hoe kan ik zoveel mogelijk stroom opwekken’, maar: ‘hoe kan ik de stroom die ik nodig heb op hetzelfde moment zelf opwekken’. Een andere mindset dus.

De afbouw van de salderingsregeling hoort daarbij. Want doordat de salderingsregeling op jaarbasis teruggeleverde stroom en afgenomen stroom verrekent, stimuleert die regeling juist het tegenovergestelde van wat nodig is: opgewekte stroom direct verbruiken.

De salderingsregeling werd in 1998 ingevoerd en was vooral bedoeld om de groei van het aantal zonnepanelen te stimuleren. Door de enorme groei van het aantal zonnepanelen is de salderingsregeling inmiddels achterhaald. We zitten nu al een tijdje in een nieuwe fase waarin we op een andere manier naar zonnepanelen moeten kijken.

Voor wie zich die andere mindset eigen maakt, blijven zonnepanelen zéker interessant.